|
|
Foto: .jpg |
“Intrigo sull’Adriatico, un thriller politico
Francesca Sammarco, casa editrice “Besa”, Lecce, Italia
Aeroporto di Bologna, dicembre 2003: l’ex viceministro degli Affari Interni del decaduto regime comunista di Tirana viene fermato con l’accusa di contrabbando di tabacco e nel giro di poche ore si ritrova in prigione, dove rimarrà per quasi due anni. Da questo episodio prende le mosse il nuovo romanzo di Ylli Polovina, Intrigo sull’Adriatico, appena pubblicato in Italia da Besa editrice.
L’uomo arrestato era a capo della Agenzia per l’Informazione e la Sicurezza Estera, il servizio segreto gestito fuori del territorio albanese attraverso informatori camuffati da diplomatici. Questo ruolo, ricoperto dal 1982 al 1989, lo ha reso testimone di molti episodi chiave della storia albanese nonché dei rapporti tra Roma e Tirana.
In seguito all’arresto, il protagonista del romanzo vivrà un lungo periodo di detenzione in Italia, dove soggiornerà in tre carceri diverse in attesa che venga fatta luce sul ruolo da lui avuto in quello che sembra essere un grosso traffico illegale di tabacco a livello internazionale, traffico che avviene con la compiacenza e il silenzio delle parti governative. La linea di confine tra ciò che è lecito e ciò che non lo è risulta molto sottile ed è facilmente manipolata da uno o dall’altro Stato per coprire un affare che è quanto meno sospetto.
Le accuse contro Shau, questo il nome del protagonista, prendono le mosse da un articolo, apparso su un prestigioso settimanale italiano, intitolato “Il padrino d’Albania”, in cui il premier albanese dell’epoca viene dipinto come capomafia a capo di un traffico illegale di tabacco. Di conseguenza, in virtù del suo ruolo, Shahu viene accusato di essere il responsabile del transito illegale delle sigarette dalle coste pugliesi verso la Puglia. Queste accuse affondano le loro radici a Tirana ma è in alcuni ambienti in Italia che trovano linfa e nutrimento. Questo intrigo, il maggiore tra le due sponde dell’Adriatico negli ultimi due decenni, viene messo a nudo, ma in verità, nonostante le accuse, tutto alla fine risulta montato, deviato e in alcuni casi anche pesantemente falsificato al fine di colpire e discriminare internazionalmente non solo Shahu, ma lo stesso premier albanese.
La storia narrata in questo libro è vera, come tutte quelle raccontate da Ylli Polovina nei suoi romanzi. L’autore tenta di mostrare come funzionava davvero la base segreta del contrabbando vicino al porto di Durazzo e allo stesso tempo denuncia pubblicamente i personaggi chiave appartenenti a multinazionali americane di tabacco. Il lettore viene informato su come i servizi di intelligence albanesi si servissero di una simile attività all’ulteriore scopo di raccolta di informazioni segrete e salvaguardia della sicurezza nazionale.
Durante la lunga incarcerazione, Shau rivive, attraverso una serie di flashback che si alternano alla narrazione del presente, la sua precedente esperienza carceraria avvenuta anni prima in Albania.
Questo excursus nel passato del protagonista dà all’autore la possibilità di disegnare un quadro nitido e immediato della situazione politica in Albania durante il regime comunista. Shahu infatti, nel suo ruolo di viceministro, è stato testimone di tanti fatti e vicende avvenuti in quel periodo e taciuti all’opinione pubblica albanese e internazionale. Attraverso i suoi ricordi, viene infatti ricostruita un’epoca che nasconde sicuramente tanti misteri e ambiguità e sulla quale solo ora si comincia a sollevare qualche velo.
Episodi avvenuti storicamente nel periodo 1982-2005 vengono sottratti per la prima volta al segreto. Per la prima volta vengono messi in luce i legami e i contatti diretti, trasversali e a tratti supposti tra i servizi di intelligence comunisti albanesi e i servizi di intelligence italiani e americani.
Ylli Polovina è un noto saggista che nelle sue prove narrative si porta dietro uno stile secco, immediato, che a volte ferisce, a tradimento, come una lama affondata all’improvviso nella carne, quando meno te l’aspetti. La sua narrazione dei fatti è scarna, essenziale, simile a una cronaca che non indulge in autocompiacimenti stilistici. Il racconto è crudo, così tanto che a volte non credi alla portata di quello che hai letto, un’enormità espressa in poche rapide parole, come quando vengono raccontati gli sconvolgenti episodi relativi a massacri o epurazioni interne avvenuti a opera del cosiddetto bureau politico, il cui compito era appunto l’eliminazione fisica, preferibilmente senza lasciare tracce, di tutti i pretendenti al posto di successore del dittatore.
Il tono della narrazione cambia quando si parla della famiglia di Shau. Si cita la moglie, si nominano i figli, e sembra che Polovina stia parlando dei suoi cari, che accarezza con la dolcezza delle parole in contrasto con la violenza degli episodi e della storia narrata fino ad allora. Sembra che per l’autore gli affetti più cari rappresentino il porto sicuro, l’unica cosa per cui valga davvero la pena vivere, al di là della carriera e del potere.
Questo dato autobiografico si spiega con il vissuto di Ylli Polovina, che ha effettivamente sperimentato l’esperienza del carcere per motivi politici. E di quell’esperienza, proprio come Shau, la cosa che lo ha maggiormente provato è stato il pensiero della sofferenza causata alla sua famiglia.
La storia raccontata in questo libro, dice l’autore, è totalmente vera, episodio per episodio. Intrigo sull’Adriatico vuole essere una denuncia pubblica in Italia. È un modo per far conoscere a chi vive al di là del mare ciò che è accaduto in Albania nel corso di trent’anni (dal 1982 al 2005) e di cui poco o nulla si sa.
Lo scopo di Polovina è quello di realizzare attraverso i suoi libri una sorta di storia del suo paese. Per fare ciò, non si serve solo dei saggi, ma anche dei romanzi, raccontando storie reali, mai fino a oggi venute alla luce a causa della forte censura dominante in Albania fino a poco tempo fa, oppure presentate all’opinione pubblica in maniera distorta e manipolata. Queste storie diventano dei thriller e i loro protagonisti sono coloro che le hanno vissute in prima persona, proprio come nel caso di Intrigo sull’Adriatico.
Ogni storia raccontata nei libri di Polovina è quindi un tassello del grande mosaico della storia albanese.
Spy-story, giallo, thriller politico, Intrigo sull’Adriatico, tratto da una storia vera, apre uno squarcio su una realtà mai davvero conosciuta, quella dei rapporti tra Italia e Albania e tra i rispettivi servizi segreti.
Aeroporti i Bolonjës, dhjetor 2003: ish-zëvendësministri i Punëve të Brendshme i regjimit të rrëzuar komunist të Tiranës ndalohet me akuzën për kontrabandë duhani dhe në fare pak orë gjendet në burg. Aty do të mbesë për dy vite. Prej këtij episodi nis dhe merr rrjedhë të vrullshme romani i ri i Ylli Polovinës. “Intrigë mbi Adriatik”, i sapo publikuar në Itali nga shtëpia botuese BESA.
I arrestuari qe në krye të strukturave të Zbulimit me Jashtë, një shërbim sekret që nëpërmjet informatorëve të maskuar si diplomatë kryhej jashtë territorit të shtetit shqiptar. Ky rol, të cilin e mbuloi nga viti 1982 deri në 1989, e bëri dëshmitar të mjaft ngjarjeve kyçe të historisë shqiptare, veçanërisht të marrëdhënieve midis Romës dhe Tiranës.
Pas arrestimit, protagonisti i romanit do të kalojë në Itali një periudhë të gjatë mbylljeje në qeli, madje në plot tre burgje të ndryshme, duke pritur të sqarohet roli i tij në atë çështje që ngjan me një trafik të madh ilegal të duhenit në shkallë ndërkombëtare, trafik që duket si i kryer me pëlqimin dhe heshtjen e përbashkët të qeverive në Tiranë dhe në Romë. Vija e ndarjes mes asaj që është e ligjshme dhe jo e tillë rezulton kaq e brishtë saqë manipulohet lehtësisht nga njëri apo tjetri shtet për të mbuluar një akvititet jo pak të dyshimtë.
Akuzat kundër ish-zëvendësministrit të Punëve të Brendshme të dikur regjimit komunist shqiptar e kanë marrë shtysën prej një artikulli të titulluar “Padrinua i Shqipërisë”, i cili u botua në të përjavshen prestigjioze italiane, revistën “Espresso”. Në këtë shkrim kryeministri shqiptar i kohës u pasqyrua si kryemafioz dhe në drejtim të një trafiku ilegal duhani.. Për pasojë, edhe pse nuk bindesh të ketë ndonjë lidhje, ish-zëvendësministri i Brendshëm akuzohet si përgjegjës për tranzitimin ilegal në këtë periudhë pas komuniste të cigareve drejt brigjeve italiane, sidomos rajonit të Pulies. Këto akuza rrënjët e tyre i kanë në Tiranë, porse gjejnë limfë ushqyese edhe në disa mjedise italiane. Kjo intrigë, më e madhja mes dy brigjeve të Adriatikut në këto dy dhjetëvjeçarët e fundit, në roman zbulohet lakuriq, si një e pavërtetë, si tërësisht e montuar, e shtrëmbëruar dhe në disa raste tepër rëndë e falsifikuar me qëllim që të godasë e diskretitojë ndërkombëtarisht jo vetëm dikur zëvendësministrin e Punëve të Brendshme të regjimit komunist, por edhe vetë kryeministrin shqiptar të viteve dymijë.
Historia e përshkruar në këtë libër është e vërtetë, si përherë ato që Ylli Polovina rrëfen në romanet e tij. Autori përpiqet të dëshmojë si realisht para vitit nëntëdhjetë funksiononte baza sekrete e kontrabandës afër portit të Durrësit dhe në të njëjtën kohë denoncon publikisht personat kyç që punonin pranë multinacionaleve amerikane të duhanit. Lexuesi me këtë rast informohet se si shërbimet inteligjente shqiptare e përdornin këtë veprimtari edhe për qëllimin e tyre të përhershëm në mbledhje të informacionit sekret për ruajtjen e sigurisë kombëtare.
Gjatë burgimit pothuaj dyvjeçar në Itali, i dyti në jetën e ish-zëvendsministrit të Brendshëm, ai rijeton, nëpërmjet disa ngjarjeve të rikthyera nga e kaluara, por të alternuara me rrëfime të së sotmes, përvojën e parë të burgosjes së tij në Shqipëri, pas vitit 1992, nga qeveria antikomuniste.
Ky depërtim në të kaluarën e protagonistit i jep autorit mundësinë të vizatojë një pamje tepër të qartë dhe të drejtpërdrejtë të gjendjes politike në Shqipëri gjatë periudhës së regjimit komunist. Në të vërtetë personazhi i librit, në rolin e tij të zëvendësministrit, ka qenë dëshmitar i shumë fakteve dhe ngjarjeve të cilat i janë fshehur opinionit publik shqiptar dhe ndërkombëtar. Nëpërmjet kujtimeve të tij në romanin “Intrigë mbi Adriatik” Ylli Polovina rindërton një epokë, e cila sigurisht që mban të fshehur kaq shumë mistere dhe punë të mëdyshta, për të cilat vetëm tani ka nisur të hiqet ndonjë vello e maskë.
Episode të ndodhura historikisht në periudhën 1982-2005 për herë të parë çsekretohen. Për herë të parë po ashtu nxirren në dritë edhe për opinionin publik italian lidhje dhe kontakte të drejtpërdrejta, të mbidheshme e të kryera nën dhe, midis shërbimeve të fshehta komuniste shqiptare dhe shërbimeve inteligjente italiane dhe amerikane.
Ylli Polovina është një vëzhgues e analist i njohur, i cili në krijimet e tij ka një stil të qartë e të prerë, pa fjalë të tepërta e që shpesh, ndërsa nuk e pret fare, krejt papritur të depërton në mish si teh i mprehtë thike. Mënyra e rrëfimit të tij i fakteve është vetëm thelb, e ngjashme me një kronikë, e cila nuk i duron dot zbukurimet stilistike vetpëlqyese. Tregimi është aq shumë i gjallë sa ndonjëherë nuk arrin ta besosh atë që sapo ke lexuar, një pafundësi jete e përshkruar në fare pak fjalë, siç në roman janë episodet tronditëse të masakrave dhe pastrimeve të brendshme të ndodhura brenda të quajturës Byro Politike, misioni i të cilës është eliminimi fizik dhe mundësisht pa lënë asnjë gjurmë, i të gjithë pretenduesve për postin e pasardhësit të diktatorit.
Toni i rrëfimit ndryshon kur flitet për familjen e zëvendësministrit të Brendshëm shqiptar të mbajtur në Itali për dy vite në tre burgje. Përmendet e shoqja e tij, thirren me emër fëmijët, dhe duket sikur Polovina këtë herë po flet për të dashurit e familjes së vet, aq shumë fjalë të ëmbëla e përkëdhelëse përdor, përshkrim që është kaq shumë në kontrast me dhunën e ngjarjeve, të cilën e ka treguar deri atë çast. Duket se për autorin ndjenjat e pjesëtarëve të familjes paraqesin një port të sigurt ku mund të prehesh, se përtej çdo karriere e dëshire për pushtet, ata janë e vetmja gjë për të cilën ia vlen të jetosh.
Ngjarje pas ngjarjeje, historia e treguar në këtë libër, është tërësisht e vërtetë, pohon autori. “Intrigë mbi Adriatik” përbën një denoncim publik në Itali. Është një mënyrë për t’u treguar atyre që jetojnë përtej detit se çfarë ka ndodhur në Shqipëri gjatë tridhjetë viteve (nga 1982 deri në 2005) dhe për të cilat deri tani ose është ditur fare pak ose asgjë.
Qëllimi i Polovinës është që nëpërmjet librave të tij të realizojë në gjuhën italiane dhe nëpërmjet saj për botën joshqiptare një lloj historie të vendit të vet. Për ta realizuar këtë gjë nuk duhen vetëm analiza dhe studime, por edhe romane, duke rrëfyer histori reale, të cilat për shkak të ndalimit të fortë që deri pak kohë më parë dominonte në Shqipëri, i janë paraqitur opinionit publik të manipuluara dhe në mënyrë të shtrëmbër. Këto histori bëhen triler dhe po ashtu janë mjaft bindës protagonistët e tyre, ata që i kanë jetuar personalisht, tamam si në “Intrigë mbi Adriatik”.
Ja pse çdo histori e treguar në librat e Polovinës është një fragment e mozaikut të madh të historisë shqiptare.
Spy-story, letërsi e verdhë, triller politik, “Intrigë mbi Adriatik”, subjekt i marrë prej një ndodhie të vërtetë, për një realitet të panjohur fare, si një e çarë kaltërsie qielli mes reve, bëhet kaq shumë tërheqëse për lexuesin e huaj, sidomos kur bëhet fjala për marrëdhëniet mes Italisë dhe Shqipërisë si edhe shërbimeve të tyre sekrete.
 Version i printueshem
Faqja paraardhese |
|
|
